Naalagaaffimmi oqartussaasut
19. maj 2009-imi Kalaallit Nunaata namminersulernissaa pillugu inatsit Folketingip akuersissutigaa, 21. juli 2009-imi atuutilersinneqartoq. Inatsisit siunnersuummut tunngaviutinneqartut, Kalaallit danskillu namminersorneq pillugu ataatsimiititaliaata majimi 2008-imi isumaliutissiissutaanik imaqartinneqarput.
Kingorna siunissami Namminersorlutik Oqartussat akisussaaffeqarfiit nutaat arlallit isumagineqartalernissaat aalajangiiffigisinnaalissavaat, ilaatigut eqqartuussiveqarneq, tassunga ilaallutik eqqartuussiviit, pinerlussimasunik isumaginninneq, politiit, suliffeqarfinnut, naatsorsuinermut naatsorsuuserinermullu suliassaqarfiit, aatsitassanut ikummatissanullu suliassaqarfiit, timmisartortarnermut suliassaqarfiit, inunnut, ilaqutariinnut kingornussisarnermullu suliassaqarfiit, nunanut allamiunut suliassaqarfiit killeqarfimmillu nakkutilliisarneq, suliffeqarnermi avatangiisit kiisalu aningaasaqarnikkut iluarsiisarnerit nakkutilliisarnerillu.
Suliassaqarfinnik isumaginnilernissap kingunerissavaa, Namminersorlutik Oqartussat inatsisiliortarnermi akisussaaffik isumagisarilissammassuk. Naalagaaffeqatigiinneq tunngaviusumillu inatsimmi immikkut aalajangersakkat sianiginiarluarlugit suliassaqarfiit makkua isumagineqalersinnaanngillat: Naalagaaffiup inatsisaa, naalagaaffimmi innuttaaneq, Eqqartuussiviit Qullersaat, nunanut allanut illersornissamut isumannaatsuunissamullu ingerlatsinerit kiisalu aningaasat nalinginut aningaasaqarnermullu ingerlatsinerit.
Namminersorneq pillugu inatsit tunngavigalugu aningaasaqarnermut aaqqiisalernissaq isumagineqartalissaaq, tamatumalu kingunerissavaa, Namminersornerusut suliassaqarfiup isumagineqalernerani aningaasaliisarnissamik isumagisaqartalermissaat. Inatsimmi naalagaaffiup tapiissutigisartagassai ukiumut 3,2 mia. kr.-inut aalajangersarneqarpoq (2009-imi akit akissarsiallu tunngavigalugit). Aatsitassanut ikummatissanullu ingerlatsinermiit isertitat Namminersornerusunut pissarsiaritinneqartassapput. Namminersornerusut aatsitassanut ikummatissanullu ingerlatsinermiit isertitaqassagaluarpata, isertitat taakkua affaannut naapertuuttumik naalagaaffiup tapiissutai taamaaqataannik ikilisinneqassapput, taamaattorli 75 mio. kr., Namminersornerusunut pissarsiaritinneqartartussat, eqqaassanngikkaanni.
Aatsitassanik isertitat naalagaaffiup taapiissutai 0 koruuninut annikillisinneqarpata, Kalaallit Nunaat Qallunaallu Nunaata akunnerminni aatsitassanik atuinikkut isertitat pillugit nutaamik agguaanissaq isumaqatigiinniutigalugu aallarnissavaat.
Namminersorneruneq pillugu aaqqissuussinerup kingunerissavaa, Kalaallit Nunaanni nunanut allanut pissutsit ingerlatsivigineqarnerat ataatsimoortillugu iluarsiivigineqartarnissaa. Taamaalilluni piginnaassuseqartitaanermik aaqqissuussineq, nunanik allanik inuit pisinnaatitaaffiinut isumaqatigiissutit naalakkersuisut sinnerlugit naalagaaffiup isumaqatigiinniutigisalissavaa, tamannalu Namminersorneruneq pillugu inatsimmut ilanngunneqarpoq. Taamatuttaaq danskit naalakkersuisuisa Naalakkersuisullu akornanni isumaqatigiissutit atuuttut kiisalu nunanut allanut ingerlatsinermi apeqqutit isumagineqartarneranni kalaallit oqartussaasut ilaatinneqartarnissaat maanna inatsimmiilerpoq.
Namminersorneruneq pillugu inatsit naapertorlugu kalaallit oqaasii Kalaallit Nunaanni pisortatigoortumik oqaaserineqalissapput.
Naalagaaffiup aqutsinera
Statsministeriaqarfiup Kalaallit Nunaanni Namminersorlutik Oqartussaqarneq pillugu apeqqutit nalinginnaasut isumagisarai. Statsmiinistereqarfiup nutserisoqarfiata – Kalaallit Nunaanni Rigsombudsmandeqarfimmi inissisimasup - Kalaallit Nunaat sullissaraa.
Statsministeriaqarfik pillugu nittartagaq una takuuk: www.stm.dk
Kalaallit Nunaanni Rigsombudsmandi
Kalaallit Nunaanni Rigsombudsmandi Statsministeriaqarfiup ataani inissisimavoq, naalagaaffiup Namminersorlutillu Oqartussat atassutaatut inissisimalluni.
Inatsisit Naalagaaffeqatigiinnermut tunngasut Kalaallit Nunaannut attuumassuteqartut saqqummiunneqaraangata, Rigsombudsmandi aqqutigalugu pisarpoq. Naalagaaffeqatigiinnermi inatsisitigut maleruagassat peqquneqarneq malillugu rigsombudimit nutserneqartarput.
Rigsombudmandi naalagaaffimmi pisortat Kalaallit Nunaanni sinniisuisa qullersaraat.
Kalaallit Nunaanni Rigsombudsmandip suliassat ilaatigut makku suliassarai
- Inatsisartut ataatsimiinneri nakkutigissallugit aamma Danmarkimi Pisortaqarfiit Kalaallit Nunaata ineriartornerannik kiisalu pissutsinik ilisimatissallugit.
- Folketingimut qinersineq aamma Folketingimit aaliangiunneqarsimasut qinersinerit allat isumagissallugit.
- Danmariki innuttaasut Kalaallit Nunaanni najugaqartut Pituffimmut aqqusaarniartut akuersissummik tunissallugit. Kalaallit Nunaannut pisortatigoortumik tikeraartoqassatillugu Ombudsmandi piareersaasuullunilu tikeraartitsisuusarpoq.
- Kalaallit Nunaanni ilaqutariinnermut inatsisit atuutsinneqarnerisa allaffissornikkut isumaginissaat. Meeravissiartaarniarnermut inatsisit, aappariinnermut inatsisit, pisortanut inatsisit ilaat aamma aqqit pillugit inatsisit ilaat allaffissornikkut suliassaanut ilaapput.
- Eqqartuussivikkoortitsinermi, Kalaallit Nunaata Eqqartuussisuuneqarfiatigoortitsinermi aamma Kalaallit Nunaata Eqqartuussiviatigoortitsinermi eqqartuussivinnut suliassanngortitsiumut aningaasartuutaannginnissaanik qinnuteqarnerit suliarinissaat.
Kalaallit Nunaanni Rigsombudsmandi pillugu paasisaqarnerorusukkuit nittartagaq una takuuk: www.rigsombudsmanden.gl